Қазақстан ғылымы

Тау-кен жұмыстарын жобалауға ғылыми көзқарас

03.09.2024

124



Суретте: RQD рейтингтік таралуы бар кен орнының блоктық геомеханикалық моделінің жалпы көрінісі 

Д.А. Қонаев атындағы Тау-кен институтының ғылыми ұжымы кен орнының әрбір кезеңіндегі мәселелерді шешуге жан-жақты көзқараспен қарауға мүмкіндік беретін үш өлшемді кешенді геомеханикалық моделін жасады. 

Карьердегі немесе шахтадағы әртүрлі учаскелердегі тау-кен массасының геомеханикалық қасиеттерін сенімді түрде көрсету тау-кен жұмыстарын қауіпсіз және тиімді жобалаудың маңызды факторы болып табылады. Жалпы, кенішті игеру кезінде тау-кен массасының геомеханикалық сипаттамаларын анықтау үшін толық алаңды тәжірибелік зерттеу мүмкін емес. Сондықтан шектеулі мәліметтерді пайдалана отырып, тау-кен массасының геомеханикалық қасиеттерінің кеңістіктік өзгергіштігін модельдеу өте маңызды. 

Геомеханикалық модельді құрудың мақсаты үш өлшемді кеңістікте тау жыныстары массасының сапасының рейтингтік көрсеткіштерін визуализациялау болып табылады. 

Жақсы үш өлшемді геомеханикалық блок моделі жоғары сапалы және сенімді деректерге және кен орнының геологиялық, құрылымдық құрылымын дұрыс түсіндіруге негізделген. Ол сондай-ақ, тау жыныстарының беріктік қасиеттерінің таралуын, олардың өзгеруін, сонымен қатар жер асты суларының кеуекті қысымының таралуының гидрогеологиялық моделін қамтиды. 

Жобаны жүзеге асыру барысында зерттеу нәтижелерін тәжірибеге енгізу тау-кен-геологиялық ақпараттық жүйе (ТКГАЖ) Datamine және Leapfrog көмегімен белсенді карьер мысалында жүзеге асырылды. ТКГАЖ ортасына бастапқы мәліметтерді импорттау және дайындау, олардың визуализациясын қамтитын геомеханикалық блок моделін құру кезеңдері, литология деректері мен құрылымдық тенденцияларды модельдеу, оларды домендерге бөлу және оларға тау жыныстарының сапасы мен геотехникалық сипаттамаларының рейтингтік көрсеткіштері бойынша деректерді интерполяциялау қарастырылды.   

Макростар өрістің блоктық геомеханикалық моделін жаңарту үшін мәтіндік файлдар түрінде беріледі; Нұсқаулықтар кен орнын пайдалану кезінде үлгіні жаңарту және онымен жұмыс істеу бойынша әдістемелік ережелер, блок үлгісін жасау үшін жұмыс процесін сипаттайтын депозиттің тау жыныстарының кешенді геомеханикалық үлгісі негізінде оның тұрақтылығын қамтамасыз ететін карьердің ернеуі мен кемерінің параметрлерін анықтау бойынша нұсқаулықтар түрінде әзірленді. 

Ұсынылып отырған әдістеме тастақты массивтердегі (рудалық карьерлердегі) қиябеттің тұрақтылығын негіздеудің отандық стандарттарын халықаралық стандарттарға жеткізуге гнегіз бола алады.  

Геомеханикалық блок моделі – массивтің рейтингтік параметрлерінің мәндері және басқа да сипаттамалары берілген блоктармен толтырылған геологиялық аймақтарды көрсететін кен орнының компьютерлік кескіні. Геомеханикалық блок моделін құруда дәстүрлі және қазіргі заманғы интерпретация және модельдеу әдістемесін біріктіріп пайдалану карьердің немесе шахтаның әртүрлі учаскелеріндегі тау жыныстарының массаларының геомеханикалық қасиеттерінің шынайы болжамдарын қамтамасыз етеді және нақты аумақ үшін кен орнын жобалау параметрлерін әзірлеуге мүмкіндік береді. 



«« | »»
Соңғы жаңалықтар