Сәтбаев университетінің зерттеушілері ластанған ағынды сулардан радионуклидтерді алу құрылғысын жасау жобасын жүзеге асыруда.
Әзірленіп жатқан құрылғы лигноцеллюлозаға бай ауылшаруашылық қалдықтардың (жаңғақ қабығы, күріш қабығы, қарақұмық қауызы) биомассасын құрамында көміртегі бар материалға айналдыру арқылы жасалады. Бұл көміртекті материалдар жоғарыда аталған радионуклидтерді ұстауға қабілетті белсенді учаскелерді енгізу үшін (күкірт, азот, күміс және ферроцианидпен) модификацияланады.
Гидротермиялық синтез, пиролиз және одан әрі қарай белсендірілетін пиролиз әдістеріне негізделген технологиялар әзірленуде. Модификациялар термиялық өңдеуге дейін және одан кейін сыналады, ал сорбент көміртек монолитіне (ұнтақ көміртегі мен шайыр) енгізіледі. Көміртекті материалдардың радиациядан қорғайтыны белгілі. Бұл зерттеу сонымен қатар радиоизотопты құмнан алынған сорбентті қайта пайдалану кезінде алуды зерттейді.
Жобаның мақсаты белсендірілген көмірді химиялық белсендіру арқылы синтездеу, гидротермиялық әдіспен азотпен легирлеу, материалды сипаттау және Ұлттық атом орталығының (Курчатов қ.) өнеркәсіптік үлгілерінде қолданылуын сынау болып отыр.
Жоба аясында радионуклидтермен ластанған және тұщы су ағындары бар қазақстандық нысандарды (кеніштер мен бұрынғы ядролық сынақ алаңдары) қауіпсіз ететін құрал жасалмақ. Сондай-ақ ұсынылған технологияларды медициналық мекемелердің радиоактивті қалдықтарын өңдеуде де пайдалануға болады.
Зерттеу нәтижелері Қазақстанның атом өнеркәсібі үшін өзекті болып. Өйткені олар ядролық қалдықтарды басқаруды жақсартуға және су ағындарын радиациялық ластанудан қорғауға ықпал етеді.