Бұл қалың жапырақты, мәңгі жасыл суккулентті өсімдіктердің отаны – Оңтүстік Африка. Алайда бүгінде олар Калифорниядан бастап Жерорта теңізіне дейінгі жағалау экожүйелерін тұншықтырып, табиғи тепе-теңдікті бұзып отыр. Бір ғана Carpobrotus өсімдігі 50 шаршы метрге дейін аумақты жауып, астындағы барлық тіршілікті тұншықтыра алады. Ол топырақтың химиялық құрамын өзгертеді және көзтартар гүлдері арқылы тозаңдандырғыш жәндіктерді өзіне тартып, жергілікті экожүйелердің қызметін бұзады.

«Біз мыңдаған адам өздері байқамай, жағажайдағы селфилері мен күн батар сәтте жартаста түскен суреттері арқылы инвазиялық өсімдіктерді таспалап жүргенін анықтадық. Осылайша біз Калифорнияның Биг-Сур аймағынан бастап, Жаңа Зеландия мен Португалия жағалауларына дейін бүкіл әлем бойынша бақылаушыларға ие болдық», – деді Галвей университетінің Ғылым және инженерия колледжінің зерттеушісі, жетекші автор Сьюзан Канаван.

Зерттеу нәтижесінде Калифорнияның туристік аймақтарынан басқа өңірлерге қарағанда үш есе көп жарамды фото алынған, ал Оңтүстік Африка мен Азор аралдарындағы шалғай жерлерде деректер тек iNaturalist сияқты табиғат әуесқойларына арналған платформалар арқылы жиналған. Ғалымдар Carpobrotus өсімдіктері жергілікті түрлерге қарағанда әлдеқайда ұзақ гүлдейтінін, сол арқылы көбірек тұқым таратып, кең таралуына мүмкіндік алатынын анықтады. Туған жері Оңтүстік Африкада бұл өсімдіктердің гүлдеу кезеңі қысқа әрі шоғырланған болса, өзге аймақтарда олар ұзақ уақыт бойы гүлдеп тұрады. 

Сондай-ақ зерттеу барысында ғалымдар гүлдеу уақытына генетикалық айырмашылықтан гөрі жергілікті климаттық жағдайлардың көбірек әсер ететінін байқаған. Carpobrotus өсімдіктері өз аймақтарының көктем мезгіліне бейімделіп, мысалы, Жаңа Зеландияда қазан айында, ал Калифорния мен Еуропада мамыр-маусым айларында гүлдейді.

Бұл жаңалықтар теңіз жағалауын қорғау мамандарына үлкен көмек болмақ: инвазиялық өсімдіктердің гүлдеуіне дейін жою шараларын жоспарлау арқылы тұқымның таралуын болдырмауға мүмкіндік туады.

Сьюзан Канаванның айтуынша, туристік бағыттар деректердің нағыз қазынасына айналған. Carpobrotus өсіп тұрған әр көрікті орында жүздеген Instagram жазбалары табылған. Ол: «Бұл зерттеу цифрлық дәуірдің экологиялық ғылымды қалай өзгертетінін айқын көрсетті. Демалыс суреттері мен табиғатты бақылау енді биологиялық инвазияны қадағалаудың қуатты құралына айналды», – дейді.

Чехия Ғылым академиясының Ботаника институтының зерттеу жетекшісі Ана Новоа: «Бұл өсімдіктерді бақылау өте қиын, себебі олар тұқым арқылы да, өсімдік бөліктері арқылы да көбейе алады. Тіпті кішкентай бір бөлігі жаңа колонияға айналуы мүмкін. Әр аймақта олардың нақты қай уақытта гүлдейтінін білу – оларды ең әлсіз сәтінде, тұқым шашпай тұрып жоюға мүмкіндік береді», – деп түйіндеді.