Ағаштың тәжіне ұқсайтын көптеген процестердің арқасында өз атауын алған дендрит жасушалары бактериялық және вирустық аурулардың қоздырғыштарымен бірінші болып «танысады». Осыны ескерген ғалымдар оларды кеміргіштерден адамға жұғатын лимфоцитарлы хориоменингит сияқты созылмалы вирустық инфекцияларды емдеуге қолдануға болатынын алға тартып отыр. Тышқандармен жүргізілген тәжірибелерде дендритті жасушаның белгілі бір түрі ұзаққа созылған аурумен күресу үшін әлсіреген иммундық жүйені белсендіруге көмектесетіні анықталды.
Адам ағзасында вирустық инфекцияға жауап ретінде иммундық жасушаның ерекше түрі Т-лимфоциттер түзіледі. Олар аурудың қоздырғыштарымен күресіп, арнайы молекулаларды шығарады. Осы молекулалар вирустар көбейетін инфекцияланған жасушаларды бұзады. Сонымен қатар, Т-лимфоциттердің ерекше түрі жасушалық «есте сақтауды» қамтамасыз етеді. Оның арқасында иммундық жүйе бірнеше рет пайда болатын патогенді тез танып, жояды. Дегенмен, АИТВ-1 немесе герпес сияқты созылмалы инфекцияларда вирус адам ағзасында ұзақ уақыт – кейде ондаған жылдар бойы сақталады. Бұл жағдайда Т-лимфоциттер үнемі қауіппен кездесіп, онымен күресу қабілетін «әлсіретеді» және ішінара жоғалтады, сондықтан оларды таусылған деп атайды. Оған Т-лимфоциттердің бетінде осы жасушалардың белсенділігін басатын сигналдарды қабылдайтын арнайы рецепторлардың көбірек пайда болуы себеп болады.
Зерттеулер көрсеткендей, таусылған Т жасушалары патогенді бірінші болып анықтайтын және инфекцияны тану үшін оның бөліктерін, яғни бетіндегі белоктарын Т-клеткаларына «әкелетін» иммундық жасушаның арнайы түрі – дендритті жасушалар арқылы белсендіріледі. Дегенмен, беткі рецепторлары бойынша ерекшеленетін дендритті жасушалардың бірнеше түрі бар және бұл жасуша нұсқаларының әрқайсысының қаншалықты тиімді екендігі әлі зерттелмеген.
Ресей ғылым академиясының Г.И. Марчук атындағы Есептеу математикасы институтының (Мәскеу) және Помпеу Фабра университетінің (Испания) халықаралық зерттеушілер тобы дендритті жасушалардың екі түрін, XCR1+ және SIRPα+-ты созылмалы вирустық инфекция кезінде олардың T- белсендіру қабілеті бойынша салыстырды. XCR1+ және SIRPα+ әртүрлі беткі рецепторларды, яғни Т-лимфоциттерді тануға қабілетті молекулаларды тасымалдауымен ерекшеленеді, сондықтан иммундық жасушалармен әртүрлі тәсілдермен әрекеттеседі. Аурудың қоздырғышы ретінде авторлар егеуқұйрықтар және тышқандар арасында кең таралған лимфоцитарлы хориоменингит вирусын таңдады.
Зертханалық тышқандарға төмен (барлығы 200 бөлшек) немесе жоғары (2 миллион бөлшек) дозада вирустық бөлшектерді препарат енгізді. Бірінші жағдайда жануарларда ауыр инфекция пайда болып, оны иммундық жүйе тез жеңгкен. Екіншісінде созылмалы инфекция пайда болған. 30 күннен кейін ғалымдар жануарлардың қанындағы Т-лимфоциттер мен дендритті жасушалардың санын анықтады. Созылмалы инфекция кезінде XCR1+ дендрит жасушаларының деңгейі бақылау тобындағы тез қалпына келген және сау тышқандарға қарағанда екі есе дерлік жоғары екені белгілі болды. Бұл ретте SIRPα+ жасушаларының саны он есе аз болды. Бұл созылмалы ауруда белсенді жұмыс істейтін және Т-лимфоциттерді белсендіретін XCR1+ екенін көрсетеді.
XCR1+ дендрит жасушаларын иммундық жүйені белсендіру үшін пайдалануға болатынын дәлелдеу үшін авторлар созылмалы инфекция жұқтырған тышқандарда XCR1+ дендрит жасушаларының өндірісін жасанды түрде ынталандырып, олардың деңгейін шамамен арттырды. Дендритті жасушалардың санына қарай Т-лимфоциттердің белсенділігі айтарлықтай жоғарылағаны белгілі болды. Бұл тышқандардың көкбауырындағы, бауырындағы және өкпелеріндегі вирустық бөлшектердің санының айтарлықтай төмендеуіне әкелді.
