Елбасы Нұрсұлтан Назарбаев «ұлттық жоба» деп атаған «ЭКСПО – 2017» халықаралық көрмесін өткізу елі­міз үшін зор жауапкершілікті білдіретіні сөзсіз.
Сон­дықтан да Астананың сол жағалауында орын тебетін көр­ме қалашығында Халықаралық көрмелер туы жел­біреп, қазірдің өзінде келешек ғаламаттың туындысына құрылысшылар кірісіп те кетті. Осыған орай, ертеңгі ЭКСПО-ның бүгінгі ахуалы һәм ғасыр құрылысына ай­налатын кешен жайында «Астана ЭКСПО-2017» ұлт­тық компаниясы» АҚ Басқарма төрағасының бірін­ші орынбасары Ә.Пірметовпен сұхбаттасқан едік.

– Әлішер Хабибұллаұлы, әңгімені «ЭКСПО – 2017» ха­лықаралық көрмесіне қатысты жұртшылық біле жүруі тиіс қарапайым цифрлар мен фактілерден бастасақ. Со­сын айтулы шараға келетін туристер саны қаншалықты бол­жанады?

– Баршамызға белгілі «ЭКСПО – 2017» ха­лық­аралық мамандандырылған көрмесі Астана қаласында 2017 жылғы маусымның 10-ында басталып, 2017 жыл­дың 10-қыркүйегіне дейін, яғни үш ай бойына жал­ғаса­тын болады. Көрме Астана қаласының аумағындағы не­гізгі көліктік күретамырлар тоғысында орналаспақ: Қа­банбай батыр даңғылы мен Орынбор даңғылынан шы­ғыс пен батысқа қарай, Хусейин бен Талал көшесінің іш­кі шеңберінен солтүстікке, сондай-ақ Тұрар Рыс­құлов көшесінен оңтүстікке қарай аумақта созылып жата­ды. Көрменің жалпы көлемі – 174 гектар.

Қонақтарға келсек, көрмеге 2 миллионнан астам адам келеді деп күтілуде. Алдын ала болжам бойынша мұ­ның ішінде 85%-ын Қазақстан Республикасының аза­маттары, 15%-ын шетелдіктер құрайды.

– Дегенмен, ел азаматтарының белгілі бір санаттары үшін келу міндеттілігі енгізіле ме? Жоспарланған келу­ші­лер санын қалай қамтамасыз етпексіздер?

– Көрмеге келу үшін халықтың қызығушылығын арт­тырар дәстүрлі маркетингтік және жарнама құрал­да­ры қолданылады, сосын қазақстандық және халық­аралық БАҚ-та көбірек жарияланымдар арқылы жүзеге асатын болады.

– Әлішер Хабибұллаұлы, қазір технологиялардың шап­шаң дамып жатқан заманы. Осы тұрғыдан алғанда, «ЭКСПО – 2017» көрмесінде ұсынылатын техноло­гия­лар­дың сол уақыттағы өзектілігіне қатысты мәселелер туын­дауы мүмкін деп ойламайсыздар ма?

– Шындығында, технология жарысқа түскен қазіргі за­манда жаңаның ескіруі оңай. Дегенмен, Астанадағы көр­меде жасыл технологиялар саласындағы аса өзекті зер­т­темелердің тұсауы кесіледі. Мұндай жаңа техно­ло­гия­ларды тек Қазақстан Республикасы ғана емес, ха­лық­аралық қатысушы-мемлекеттер ұсынатынын еске сал­ғым келеді. Яғни осының өзі ЭКСПО – 2017 алаңын­да жасыл технология саласындағы жаһандық ин­новация көрсетілетініне кепілдік болмақ.

– ЭКСПО өтетін орындардың құрылыс жұмыстарына да тоқталсаңыз. Халықаралық шараны өткізу үшін қанша жұ­мыс орны құрылады?

– Жалпы, құрылыс-монтаждау жұмыстарының негізгі бө­лігі, яғни шарықтау шегі 2015 жылы жүргізілсе, 2016 жылдың желтоқсанында мұның бәрі толық бітуі керек, осыған байланысты 2017 жылдың басынан бас­тап қатысушы мемлекеттер өздерінің павильондары үшін монтаждау орналастыру жұмыстарын бастай алды.

Жалпы, «ЭКСПО – 2017» объектілерінің құрылысы қызу қайнаған шақта шамамен 20 мың жұмыс орны қамтамасыз етіледі деп отырмыз. Бұлар бірінші кезекте қа­зақстандық кадрлардан тұратынын ерекше айтқым келеді. Дегенмен, құрылыс жұмыстарына сырттан тар­ты­латын жұмыс күші де жоққа шығарылмайды, алайда бұл мәселе тікелей бас мердігерлерге байланысты. Не­гі­зінен, жергілікті мамандарға назар аударамыз.

– Сонда көрмеге қатысатын мемлекеттерге орындар, ғи­мараттар 2017 жылдан бастап ұсыныла ма?

– Иә, қатысушылар үшін орындар ұсыну 2017 жыл­дың қаңтар айынан кешікпеуі тиіс. Жабдықтарды ор­наластыру мен ғимараттың ішкі безендірілуі 2017 жыл­ғы 8 мамырда аяқталуы шарт, сосын көрме экспо­наттары 2017 жылғы 26 мамырда толығымен орналасып бітуі керек. Ал көрме аяқталған соң қатысушылар өзде­рінің орындарын босатып, павильондар 2017 жылдың 15 желтоқсанынан кешіктірмей тура сол қалпында қай­тарып берулері тиіс.

– Жобалық-сметалық құжаттама туралы не айтар едіңіз? Бұлар қалай жасалып жатыр?

– «Астана ЭКСПО – 2017» ҰК» акционерлік қоға­мы жобалық-сметалық құжаттаманы әзірлеуге келі­сім­шарт жасасқан болатын. Соған сәйкес, жобалау жұ­мыс­тарының 70%-ы биыл, қалған 30%-ы келесі жылы аяқ­талады деп отырмыз. Бүгінгі таңда ауданы 25 гектар бо­латын көрмелік аймақта іргетас бетонын құю жұ­мыстары қызу жүріп жатыр. Кешендер өндіріс кестесіне сай, белгіленген мерзімнен кешікпей беріледі деп жос­парланған. Көрме кешенінің нысандарына қатысты негізгі көлемді-жоспарлау шешімдері дайындалып жатыр.

– Әлішер Хабибұллаұлы, жұртшылықты көрменің тиім­ділігі мен оның Қазақстанға берер пайдасы көбірек қы­зықтыратыны белгілі. Бұған не айтар едіңіз?

– Ең алдымен Қазақстандағы көрменің таңдалған «Бо­лашақ энергиясы» тақырыбына назар аударуды сұ­рар едім. Өйткені әлемдік қауымдастық энерготиімділік проб­лемасын шешуді, ұлттық энергия жүйесі мен жаңар­тылатын энергия көздерін дамытуды келешек мақ­саттарға қол жеткізудің бірден-бір жолы деп қарастырады.

Жалпы, менің ойымша, кейбіреулер «ЭКСПO – 2017» халықаралық көрмесінің маңызын жете түсін­бей­тін тәрізді. Түсіне білсек, бұл тәуелсіздік жылдарындағы Қазақстанның халықаралық деңгейдегі зор жетістігінің бірі. Мұнда салынғанның барлығы бізде қалады, ол нысандар кейіннен зертханаларға, ғылыми парктерге айналып, оның жаңалықтары Қазақстанның барлық аймақтарына енеді. Сол тұрғыдан алғанда «ЭКСПО – 2017» көрмесінен кейінгі бес-алты жыл бойы Қазақстан­ның аты әлемдік деңгейде айтылып тұратыны сөзсіз, бұл ерекше маңызды. Халықаралық көрмені біздің елімізде өткізудің және бір жағымды тұсы – елордамызда ғылым мен техниканың ең озық жетістіктері көрсеті­ле­тін болады, көптеген қазақстандықтар, шетелдік келу­шілер болашақтың энергиясы мен экономикасын өз көздерімен көріп, тамашалайды. Сондықтан да, Ел­басы Нұрсұлтан Назарбаев «ЭКСПО – 2017» көрмесі өзінің тиімділігін әрбір өңірге сездіретін ұлттық мега­жо­баға айналуы керек» деген болатын. Ал мұндай тақы­рып пен осындай ауқымды деңгейдегі дүниелер сөзсіз еліміздің инновациялық дамуын қуаттандыра түседі.

– ЭКСПО көрмесі адамзат дамуына өлшеусіз үлес қо­сып жатыр деген пікір қаншалықты негізді?

– Мәселен, соңғы «Шанхай – 2010» көрмесі келу­шілер саны жағынан рекордтық көрсеткішке жетті. Бес шаршы шақырым аумақты алып жатқан алып көрмеге келу­шілер саны 60 млн адам деп болжанса, алты айға жал­ғасқан көрмені 73 млн адам тамашалады. Қатысу­шылар саны бойынша да рекорд орнады – Шанхайда 190 ел өздерінің павильондарын ашты.

Ал 1962 жылғы Сиэтлдегі бүкілдүниежүзілік көр­ме­нің тақырыбы «Ғарыш дәуіріндегі адам» болған еді. 1967 жы­лы Канаданың Монреалындағы павильонда келу­шілер ғарыш кемелерін алғаш тамашалады. Ядролық ка­тастрофа қатері артып отырған сол жылдары өткі­зілген көрменің арқасында халықтар арасындағы бай­ланыс нығайып, ынтымақтастық күшейе түсті. Онда Ка­нада конфедерациясының жүз жылдығын мерекелеу жылы аясындағы Монреалдағы көрменің тақырыбы Антуан де Сент-Экзюпери шығармаларының бірі «Адамзат планетасы» болып аталды.

Жалпы, көрмеде әлемдік жаңа тәртіптер де орнап жа­тады: Осакадағы 1970 жылғы ЭКСПО-да Жапония өзін жаңа әлемдік держава ретінде жариялады. Оқиғаның орталығы – Фестивальдар алаңында көрме нышаны – Күн мұнарасы орналастырылды. Ал АҚШ пави­льонына «Аполлон-12» ғарыш кемесінің астро­нав­тары әкелген Ай тасы қойылды. Осының бәрі тақы­рып­тың барынша өзекті екенін аңғартады емес пе?

– Көрме иесі ретіндегі Қазақстанның орталық па­вильоны қандай болатынын суреттеп берер ме едіңіз? Іс-шаралар алуандығы мен жұмыс ауқымына қарасақ, жұртты бір таңғажайып дүниелер күтіп тұрғандай?

– Солай десек те болады. Біз Планета мен ЭКСПО-мыз­дың бейнесі ретінде – әлемдегі ең үлкен Шар-өрісті тұр­ғызбақпыз. Шар тәріздес таңғажайып дүние жасау – Елбасының идеясы. Міне, қазақстандық павильон осы болады, яғни Көрме алаңының қақ ортасында – қа­зақстандық Шар, ал оның айналасын қоршай – халық­аралық павильондар жайғасады. Шындығында, бұл бірегей дүние болмақ әрі керемет әдемі көрініс бе­реді: жарқырап тұратын жартылай дөңгелек әйнек­термен көмкеріледі, тіпті оны «теледидарға» да айнал­дыруға болады. Ең бастысы, оны ғарыштан да көруге болады! Сондықтан да, біз көрмеге қатысушыларды да, меймандарды да, осыған келуші барша қазақстан­дық­тардың өздерін де таңғалдыра аламыз.

– Айтқаныңыз келсін. Ал көрмеден бөлек, жұрт­шы­лықты басқа не қызықтар күтіп тұр?

– Иә, бұл да маңызды сұрақ. Өйткені келушілер көр­ме арқылы зердесін байытып қана қоймай, көтеріңкі сезім­де болуы керек. Сондықтан да, концерттер, шоу-жо­балар, көрмелер мен театрландырылған қойы­лым­дар бар, қысқасы ЭКСПО-ның үш айлық жұмыс кестесі отан­дық және әлемдік жұлдыздардың қатысуымен өте­тін шуақты бағдарламаларға толады. Бұдан бөлек, ЭКСПО барысында оның 174 гектар аумағында кәде­сый дүкендерге, фуд-корттарға арналған ком­мер­ция­лық аймақтар да орналасады. Өйткені, күніне он­да­ған мың адам күтіледі емес пе! Ал осының бәрі ай­налып кел­генде бюджеттің бүйірін толтырады деген сөз,

Бұл – біздің алдымызға жүктелген басты міндет.

– Әңгімеңізге рақмет! Істеріңізге сәттілік!

Сұхбаттасқан Қанат ТОҚТАР

Дереккөзі: aikyn.kz