Қазақстан ғылымы

Ғалымдар компьютерлік модельдеуді пайдалану арқылы галактика эволюциясын зерттеуде

01.06.2023

673



В.Г. Фесенков атындағы Астрофизика институтының ғылыми қызметкерлері Галактиканың үш кеңістіктік аймағын зерттеу бойынша ғылыми жобаны жүзеге асыруда. Зерттеудің жаңалығы мен бірегейлігі сол – зерттеліп жатқан жобаға қол жетімді қуатты есептеу кешенін пайдалана отырып, бұл аймақтарды бір динамикалық өзара байланысты жүйеге біріктіру.  

Бұл компоненттердің әрқайсысында бөлшектер саны өте көп. Сондықтан олар бір-бірінен бөлек аталған модельдерде зерттелді. Зерттеу Галактиканың өмірінде басым рөл атқаратын Галактикалық орталықтың (ГО) ұзақ мерзімді космологиялық эволюциясын талдайды. 

Жоба уақыт бойынша өзгеретін сыртқы толқын өрісінде Құс жолы GSC жүйесінің егжей-тегжейлі динамикалық модельдеуін қамтитын болады. 

Галактиканың ортасында миллисекундтық пульсарларды іздеуге келсек. Бұл объектілердің пульсация кезеңі өте аз, яғни 1/1000 секунд (атауы да осыдан шыққан). Сондықтан пульсация кезеңінің дәлдігінен кез келген ауытқу гравитациялық бұзылуды көрсетеді. Осылайша, массивті қара құрдымдарға жақын орналасқан миллисекунд пульсары күшті гравитация режимінде жалпы теорияны тексерудің іргетасы болып табылады. Осы жобаның нәтижелері бойынша ғалымдар Галактикалық орталықтағы пульсарлардың орбиталары туралы мәліметтер береді. 

Гравитациялық толқындарды анықтау. Газды аккрециялық дискідегі қара құрдымдардың бірігуі ерекше қызығушылық туғызады. Жоба аясында алынған эволюциялық модельдерді талдау негізінде қара құрдым мен нейтрондық жұлдыздардың параметрлерінің бірігу кезіндегі статистикалық сипаттамасы беріледі. 

Өте жылдам жұлдыздардың пайда болуы. Қос жұлдыз супермассивті қара құрдымға жақындағанда, екілік компоненттердің біреуі қара құрдымға түсіп, екінші компоненттің жылдамдығы арта түседі. Осындай жұлдыздарды табу арқылы галактиканың әлеуетін бағалауға, массивті қара құрдым массасын өлшеуге және Галактиканың массалық таралуын бағалауға болады. Бұл жоба Gaia-ның ауқымды деректер каталогынан тез табуды жеңілдететін өте жылдам жұлдыздардың орбиталары мен қалыптасу жылдамдығын ұсынады.  

Өз кезегінде, аталғ,ан модельдердің деректер жинағы да жалпыға қолжетімді болады. Бұл қорытындыларды тексеруге мүмкіндік береді дейді ғалымдар. Сонымен қатар, ашық қолжетімділік басқа ғалымдарға қолда бар деректер негізінде әрі қарай зерттеулер жүргізе алады. Деректерді өңдеу утилиталары github.com сайтында жалпыға ортақ доменде жарияланады. Барлық негізгі нәтижелер халықаралық астрономиялық журналдарда жарияланады және халықаралық астрономиялық конференцияларда ұсынылатын болады. 

https://fai.kz/projects  

«« | »»
Соңғы жаңалықтар