Уртрехт университетінің (Нидерланды) зерттеушілері табиғи су объектілерінің ластануы, бөгеттердің құрылысы және жаһандық жылыну өзендердегі, көлдердегі және су қоймаларындағы оттегі циклінің өзгеруіне әкеліп соғады, бұл оларды өндіруден гөрі оттегін көбірек тұтынуға мәжбүр етеді деген қорытындыға келді. ( DOI: 10.1126/sciadv.adr1695 )
Оттегі су тіршілігі үшін ғана қажет емес, сонымен қатар көміртегі мен азот сияқты маңызды қоректік циклдерде шешуші рөл атқарады. Оттегі деңгейі тым төмен түскенде, гипоксия деп аталатын жағдай пайда болады, экожүйелер ыдырай бастайды. Балық өледі, азық-түлік тізбектері бұзылады, судың сапасы нашарлайды және бұны бүкіл әлемде сезуде.
110 жылдық кезеңдегі ұзақ мерзімді өзгерістерге ғана бағытталған зерттеуде көлдер мен өзендердегі өзгерістердің жай ғана жергілікті мәселе емес екені белгілі болған.
Ғалымдар алғаш рет бүкіл әлемдегі ішкі сулардың оттегі циклін сипаттайтын жаһандық модель жасады. «Осы модель арқылы біз оттегімен байланысты мәселелердің пайда болуын көріп, себептерін біліп, уақытында араласуға мүмкіндік беру үшін осы циклды барынша толық түсінуді ұсынамыз», – деп түсіндіреді зерттеу жетекшілерінің бірі Джек Мидделбург.
Зерттеушілер жаһандық «оттегі айналымының», яғни оттегінің өндіріліп, тұтынылуының өскенін алға тартады. Бірақ, ішкі сулар өндіруден бұрын оттегіні әлдеқайда көп тұтынатын көрінеді.
Бұл тенденцияны тоқтату немесе кері қайтару үшін жылынуды азайту саясатын, сондай-ақ қоректік заттардың жүктемесін азайту үшінқоршаған ортаны және ауыл шаруашылығын басқаруды шұғыл түрде енгізу қажет. Әсіресе оттегіні тұтыну өндіріске қарағанда әлдеқайда жоғары болып келетін ішкі сулардағы оттегі сіңіру ошақтарын назарға алған жөн, дейді ғалымдар.
