Әр елден құралған ғалымдар тобы 20 ғасырдың аяғы мен 21 ғасырдың басында Сириядағы қақтығысты бастан өткізген отбасыларды зерттеді. 48 отбасы немесе 131 адам, жалпы алғанда, сириялық босқындардың үш ұрпағы жарақаттың ұрпақаралық эпигенетикалық тұрғыдан берілуін зерттеуге қатысты.
Зерттеушілер тікелей зорлық-зомбылыққа душар болған ересектер мен балаларда белгілі бір гендерде ерекше эпигенетикалық белгілер – ДНҚ тізбегіне әсер етпейтін шағын химиялық өзгерістердің болғанын анықтады.
Әрі қарай, ДНҚ тізбегімен емес, гендік белсенділікке әсер ететін химиялық өзгерістермен ерекшеленетін эпигенетикалық өзгерістер қайғылы оқиғаларды бастан өткізгендердің балалары мен немерелерінен де табылды.
Осылайша, өткен ғасырдың 80-ші жылдарында Хамдағы зорлық-зомбылыққа әжелері куә болған адамдар геномының 14 аймағында өзгерістер белгілі болды. Сириядағы азаматтық соғысқа байланысты зорлық-зомбылықтан туындаған өзгерістерді ескере отырып, геномның 21 бөлімі анықталды.
Зерттеушілер сонымен қатар, жатырішілік дамудың маңызды кезеңін ескеріп, нәрестелердегі зорлық-зомбылықтың пренатальды әсеріне байланысты қартаюдың эпигенетикалық үдеуін анықтады. Бұл – маңызды себеп-салдарымен жарақаттың ұрпаққа берілуін түсіндіретін ұрпақтар арасындағы эпигенетикалық зорлық-зомбылық қолтаңбасы туралы алғашқы есеп.
Эпигенетика – генетиканың гендердің жұмысына сыртқы факторлардың әсерін зерттейтін саласы.
Ғалымдар ананың жарақаты баланың денсаулығына құрсақта жатқан кезінен бастап ересек өміріне дейін де әсер етеді және ДНҚ метилденуі (DNAm) сияқты эпигенетикалық модификациялар арқылы болашақ ұрпақтарына да әсер етуі мүмкін деген қорытындыға келді.
Психоәлеуметтік стресстер мен жарақаттардың әсері ана мен баланың гипоталамус-гипофиз-бүйрек үсті безінің (HGN) осіндегі жасушалық өзгерістер және глюкокортикоидтар алмасуындағы ілеспе өзгерістер арқылы беріледі деп саналады.
Алайда, ересек өмірде ондаған жылдар бойы жарақат туралы ақпаратты кодтайтын және сақтайтын негізгі молекулалық механизм әлі күнге белгісіз болып отыр.
Зерттеу зорлық-зомбылықтың қарама-қарсы дамып келе жатқан әсерлерінің ДНҚ қолтаңбаларын – тірі адамға тікелей әсер етуді, ұрыққа пренатальды әсер етуді және ұрық сызығына әсер етуді анықтау үшін үш ұрпақты зерттеу дизайнын пайдаланды.
Зерттеу барысында жарақаттың ұрпақтар арқылы берілуі мүмкін деген гипотеза расталып, бұл келесі ұрпақтардың мінез-құлқына, көзқарастарына, саяси қалауына әсер етеді деген тұжырым жасалған.
Барлық ғалымдар жарақаттың осылай тұқым қуалайтынымен келісе бермейді. Көптеген адамдар ДНҚ-дағы метилдену белгілері ұрпақтар арасында берілуі мүмкін дегенге күмәнмен қарайды. Сүтқоректілердің дамуының алғашқы кезеңдерінде геном жадты қалпына келтіру эквивалентіне – ДНҚ метилдену белгілерін тазартатын эпигенетикалық қайта бағдарламалау процесіне ұшырайды деп есептеледі.
