Автор(ы): Albekova Z. A.*

Объем документа: C. 189-192

МРНТИ: 03.09.21*

Ключевые слова: Южный Казахстан*палеолит*Каратау*

Реферат: The article given to reader\'s attention is a study of the Lower Paleolithic monuments of Southern Kazakhstan. The article analyzes the historiography concerning the early Paleolithic monuments on the territory of South Kazakhstan. Author used the following sources while writing the article: the works of Kazakh researcher JK Taimagambetov, he is one of the best scholars of the period. The main opening of one of the well-known monuments, for example monument of Sh. Valikhanov which was opened by H.Alpysbayev and was continued by the scientist, the archeologist Zh.Taimagambetov are described, and its features are also described. Thanks to these researches in 1990 a monograph Paleolithic Monuments of Ch.Ch.Valikhanov was appeared, it is result of long-term work of these scientists. In this article an attempt to open the main locations of the first parking of the bottom paleolith is made. The purpose of this article is the analysis of studying of monuments of the bottom paleolith of South Kazakhstan. In work the author focuses the main attention to stages of formation of monuments. In the conclusion the role of such outstanding figures as H.A.Alpyspayev, Zh.K. Taymagambetov, O. Artyukhova reveals, they are founders of a paleolith of Kazakhstan as a whole. This article is intended first of all to archeologists, teachers of archeology, students and other pedagogical workers who are interested in this subject.

Автор(ы): Сундетпаева А. А.*

Объем документа: C. 193-197

МРНТИ: 03.81.21*

Ключевые слова: памятник*государственный список*охрана памятников*Аблайкит*храм*

Реферат: Статья посвящена истории уникального памятника - буддистского храма Аблайкит, который был утерян и остатки которого сохранились на территории Восточного Казахстана. Его история начинается во второй половине ХV в., когда Восточный Казахстан захватывают западно-монгольские племена джунгар. Джунгарские феодалы-тайши пытались прочно освоить этот край, возводя крепости и буддийские храмы. Вследствие этого в Калбинском хребте у Сибинских озер тайши Аблай в 1654 г. построил укрепление, а в нем буддийский храм с богослужебной библиотекой. Постановлением Совета Министров КазССР N 133 от 17 февраля 1949 г. Остатки крепости монастыря Аблайкит были приняты под государственную охрану с республиканской категорией, и зарегистрированы в государственном списке за N 9. После обретения нашей страной независимости, постановлением правительства Казахстана был принят в новый Государственный список памятников истории и культуры республиканского значения. В статье излагается последовательная история создания и исследования памятника учеными-путешественниками и археологами. При написании статьи автор использовал значительное число источников, созданных еще в то время, когда храм функционировал в качестве культового сооружения. А также рассматриваются вопросы охраны памятника и его значения в истории Восточного Казахстана и республики в целом.

Автор(ы): Сапиев А. С.*

Объем документа: C. 198-201

МРНТИ: 03.09.23*

Ключевые слова: мировоззрение*курган*мифология*ранний железный век индоиранцы*Ригведа*

Реферат: В данной статье рассматривается моменты восстановление мировоззренческой картины сакских племен по погребальным сооружениям. В ходе рассмотрения археологических и этнологических материалов проанализировано миропонимания населения в древности. Для выявления корней мировоззрения привлечены археологические памятники Иссыкского кургана. Так на пример сам курган состоит из трех уровней. Первый уровень это погребальная яма, говорящий нам о мире мертвых, Второй уровень это плато на котором стояла срубная постройка, мир живых. И третье это насыпь в виде круга, который олицетворял небо. В ходне исследования сделан вывод о том, что в курганах сакского периода отображено сложное восприятие мира. Каждая отдельная часть кургана, как и весь памятник в целом, несли знаково-символическую нагрузку. Интерпретация кургана как мандалы, т.е. отображение структуры мироздания через действие, вещь и речь, позволяет в какой-то мере осмыслить определҒнные действия - создание для умершего микрокосмоса и реконструировать некоторые мировоззренческие представления древних кочевников, которые имеют общую индоевропейскую основу.

Автор(ы): Шағырбаева М. С.*Адельчанов Қ. С.*

Объем документа: C. 202-207

МРНТИ: 03.41.91*

Ключевые слова: археология*керамика*гончарный круг*глазурь*литье*реконструкция*

Реферат: Археология ғылымы далалық зерттеуден жұмыстарынан тұратыны белгiлi. Зерттеу нысаны ретiнде көбiне жерлеу орындары, қоныстар, керуен сарайлар, iрi және орташа көлемдегi қалалар, кесенелер т.б. қарастырылады. Археология ғылымында ең негiзгi тарихи дереккөздерi қатарына жататын материал бұл - керамика. Соңғы жылдары керамикалық бұйымдар бiрнеше бағыттармен, бiрнеше ондаған ғылыми тәсiлдер негiзiнде зерттелiнiп, iргелi ғылыми қорытындылар жасалынуда. Бiрақ солай бола тұра, керамика өндiрiсiнiң зерттелу мәселесi әлi күнге дейiн өзiнiң толы тарихи бағасын алды де айта алмаймыз. Себебi ғылымда қыш ыдыстың өзi ғана емес, оны жасау технологиясы да маңызды роль атқарады. Сондықтан қыш ыдысты жасауға арналған құрылғыларды талдау, оның көзешiлiк өндiрiсiндегi маңызын анықтау, зерттеу жұмысының ауқымын кеңейтiп, қыш бұйым жайындағы мәлiметтердi толықтыра түседi. Авторлар қыш ыдыс жасауға арналған көзешi шарығына талдау жүргiзiп, оның ғылыми маңызына тоқталады. Мақала барысында, көзешi шарығының әр замандардағы бейнесiне, ғалымдардың жасаған қорытындыларына қарап талдау жүргiзiлген әрi қосымша суреттермен мысалға келтiрген. Музей iсiнде белгiлi бiр экспонатқа атрибуция жасағанда, арнайы талаптарға сүйенедi десек, мақала авторлары сол талаптарды жүйлелеп, қосымша тағы бiрнеше критерийлердi ұсынады. Сондай-ақ, мақала соңында авторлар, көзешiлiк өнердi зерттеудiң өзi маңызды деп тапқан бiрнеше тарихи-мәдени және тарихи-эволюциялық бағыттарын ұсынған.

Автор(ы): Буздаев А. М.*

Объем документа: C. 208-212

МРНТИ: 03.41.01*

Ключевые слова: Византия*империя*влияние*Древняя*Русь*политика*право*духовное*культурное*развитие*

Реферат: Эта статья посвящена влиянию Византийской империи на развитие Древней Руси. В ней изложен результат исследования влияния Византийской империи на политическое, правовое, духовное и культурное развитие Древней Руси. Объектом исследования этой статьи являются отношения Византийской империи с Древней Русью. Предметом исследования являлось определение факторов в отношениях Византийской империи с Древней Русью, повлиявших на постепенное становление политической, правовой, духовной и культурной сферы Древней Руси. Целью исследования являлось определение роли Византийской империи в отношениях с Древней Русью на политическое, правовое, духовное и культурное развитие Древней Руси. В статье использованы труды Бибикова М.В., Владимирского-Буданова М. Ф., Литаврина Г. Г. и других историков. В статье рассмотрены факторы, обусловившие постепенное становление политической, правовой, духовной и культурной сферы Древней Руси, обобщены результаты влияния Византийской империи на постепенное становление политической, правовой, духовной и культурной сферы Древней Руси. Показано что влияние Византийской империи на политическое, правовое, духовное и культурное развитие Древней Руси было многогранным и имело большое значение.

Автор(ы): Бейсембаева В. Б.*

Объем документа: C. 213-217

МРНТИ: 03.41.01*

Ключевые слова: городское право*договор*хартия*коммуна*статут*закон*

Реферат: В этой статье делается попытка выяснить некоторые условия и обстоятельства возникновения, характерные особенности, классификации средневекового городского права. В данной статье так же обращается внимание на коммунальное движение, которое являлось ярчайшем проявлением антифеодальной борьбы в средние века, и, которое создало условие для объединения горожан и возникновения городского права. Источниками послужили городские хартии германских городов в XI-XIII вв. Германские города одним из первых получили хартии вольности и добились признания своих прав. Городское право отражало специфическое положение города в средневековом обществе. Широким распространением пользовалось, например, Магдебургское городское право, Любекское городское право. В них можно увидеть отражение нормы права феодального государства, регулирующие торговый оборот; важную роль городское право сыграло и в формировании торгового, вексельного и морского права. В городском праве раньше, чем в других средневековых корпоративных системах, возникло понятие юридического равенства граждан перед законом. Сделана классификация средневековых городов в соответствии с особенностями их исторического развития. Городское право - сложилось в процессе развития городов средневековой Западной Европы, когда развитие ремесла и торговли вызвало в городах стремление получить независимость от феодалов и короля и освободиться от действия права, не приспособленного к товарно-денежным отношениям.

Автор(ы): Ибишева Ф. А.*

Объем документа: C. 218-222

МРНТИ: 03.81.29*

Ключевые слова: дипломатия*Волжская Булгария*Имперская функция*Внешняя функция*Функция внутрикняжеского общения*религия*нумизматика*

Реферат: В данной статье рассматривается проблема дипломатии Волжских Булгар (VIII -XIII вв.) Обосновывается мысль о том, что деятельность дипломатии в значительной степени влияла на судьбы государств и при умелом пользовании этим могущественным орудием давала громадные результаты. Данное направление дополняется также исследованием В. Т. Пашуто который пришел к выводу о том, что в X-XIII веках средневековая дипломатия Волжских Булгар выполняла три очень важные для средневековых государств функции. Первую, исследователь называет имперской. Она обеспечивала регулирование вассальной системы народов, входящих в сферу влияния определенной страны. Вторая - внешняя, отвечающая за проведение необходимых внешнеполитических действий по отношению к равным по статусу государствам и государствам, стоящим по своему статусу выше. Третья функция - функция внутрикняжеского общения, которая в период феодальной раздробленности принимает настолько важный характер, что две первые даже несколько реже выделяются летописцами. Автор приходит к выводу, что одной из основных причин, породивших средневековую дипломатию, явилось соперничество суперэтнических систем, разделивших мир на Запад и Восток. На основе изучения установлено, что религия в дипломатической практике занимала не последнее место, при заключении договоров и ведении переговоров она оказывала большое воздействие как на внешние и чисто формальные стороны дипломатической деятельности, так и на формирование своеобразных дипломатических аргументов. Волжская Булгария установила равноправные торговые контакты, поддерживала дипломатические отношения со многими ближними и дальними странами.

Автор(ы): Тулешова Ұ. Ж.*

Объем документа: C. 223-227

МРНТИ: 14.09.03*

Ключевые слова: Западная Европа*высшее образование*университет*университетская модель*оценка качества*корпорации*

Реферат: Батыс Еуропа елдерiнiң Жоғары бiлiмi қазiргi қоғамда жоғары бағаланады және ең ескi дәстүрлердi сақтаған, ғасырлар өзгерiстерiн бойына сiңiрiп, дамыған болып есептеледi. Бұл аймақтағы жоғары бiлiм институттары, ондағы жүйе мен қоғамдағы өзiндiк ерекше орны ортағасырлардан бастау алып, бүгiнгi күнге дейiн жалғасып келедi. Әсiресе, ХIII ғасырдағы университеттер еуропалық жоғары бiлiмнiң бiрегей формасын қалыптастыруға және оның ары қарай дамуына әсерiн тигiздi. Осы бiр жоғары оқу орындарында орныққан бiрқатар ұстанымдар мен мәдени ерекшелiктер қазiргi Батыс Еуропа бiлiм жүйесiнiң өзегiне айналып отырғаны рас. Алайда, қазiргi әлемдегi өзгерiстер ертеден келе жатқан құндылықтар мен көзқарастар ерекшелiктерiн бiраз өзгерiске ұшыратты. Бүгiнгi Батыс Еуропаның жоғары бiлiм жүйесi көп жағынан ортағасырлық жүйеден бөлектiгiне қарамастан, осы бiр аймақтың мәдени өзгешелiгiне бағытталған басты ерекшелiктерге ие. Олардың әрқайсысында өзiндiк пайда болу себептерi мен дамуы, трансформациясы орын алған. Бұл ерекшелiктер ортағасырдағы Батыс Еуропадағы саяси, әлеуметтiк, экономикалық және мәдени жағдайлардың нәтижесi ретiнде қалыптасып, тұрақталып қалған. Олардың тұрақталғаны соншалық, бүкiл әлем Еуропа жоғары бiлiмiнiң сипаты ретiнде сол бiр ерекшелiктерiн қарастырады. Ұсынылып отырған мақалада Батыс Еуропадағы жоғарғы бiлiмнiң өзiне тән, бiрегей ерекшелiктерi, олардың тарихи сабақтастығы, бұл ерекшелiктердiң уақыт пен оның талаптарына сәйкес қандай өзгерiстерге ұшырағаны жайлы баяндалған. Сонымен қатар, автор мақалада Батыс Еуропада алғашқы университеттерде қалыптасқан ерекшелiктер мен қазiргi таңдағы оның мәнiнiң қаншалықты, қалай өзгергендiгiне тоқталып өтедi. Мақалада, екi тарихи кезеңдегi еуропалық жоғары бiлiм ерекшелiктерiне салыстырмалы талдау да жасалынады.

Автор(ы): Тургинова Б. Р.*

Объем документа: C. 228-232

МРНТИ: 21.15.47*

Ключевые слова: мазхаб*салафия*ахмадия*хизбут-тахрир*процесс радикализаций*религиозный экстремизм*

Реферат: Мақалада Орталық Азия территориясына ислам дiнiнiң келуi және жергiлiктi түркi халықтары ислам дiнiн қабылдағаннан кейiн қандай өзгерiстерге ұшырағандары баяндалған. Қазiргi уақытта түрлi исламдық ағымдардың ықпалында жүрген азаматтар мен жалпы қарапайым халық терең түсiне бермейтiн мазхаб түсiнiгi туралы ақпараттар берiлген. Ислам дiнiндегi мазхабқа бөлiну себебi, сонымен қатар Орталық Азия халықтары ұстанатын Абу Ханифа мазхабы туралы айтылған. Тәуелсiздiк алғаннан кейiн бұрынғы Кеңес Одағының құрамында болған мемлекеттердiң дiни саласында күрделi өзгерiстер болған болатын. Бұл аймақта ислам дiнiнiң қайта жандануымен қатар, оның радикалдану үрдiсi де басталған болатын. Мақалада Орталық Азия мемлекеттерiнде тамырын терең жiберген исламдық ағымдар аталған. Бұл ағымдардың негiзгi идеялары мен адамзат қоғамына келтiретiн зияны туралы баяндалған. Ислам дiнiн жамылған бұл экстремистiк ағымдар мiндеттi түрде ликвидацияға ұшырап, оның мүшелерi бiрiнше кезекте психологиялық көмек пен профилактикалық шаралардан өту керек. Мақаланы жазу барысында баспасөз материалдары, заңнамалық акттер, сонымен қоса шет елдiк авторлар еңбектерi қолданылды.

Автор(ы): Ракимжанов Е. М.*

Объем документа: C. 233-238

МРНТИ: 21.31.51*

Ключевые слова: аскетизм*мистицизм*зухд*теология*суфизм*

Реферат: Ислам теологиясына елеулi жаңалықтар енгiзген суфизмнiң түп-тамырын iздеушiлер аскетизм мәселесiне жиi кезiгедi. Осы аскетизмнен сопылыққа өту мәселесi - күнi бүгiнге дейiн талай зертттеушiлер еңбегiне арқау болған өзектi тақырыптардың бiрi. Аскетизм - ерте ислам дәуiрiндегi тақуалардың iлiмi. Сопылықтың түптамырын iздесек, осы зухд ұстанушыларына кезiгемiз. Аскеттер бұ дүниенiң рахаттарынан бас тартуды, әлемнен оқшаулануды жөн деп бiлдi. Кейiнгi сопылар аскеттердiн iс-әрекетiн, танымдық теорияларын толық итерiп тастаған жоқ. Шынай Хақиқатты тануға ыңғайлыларын қабылдады. Ерте Ислам дәуiрiндегi аскетизм (зухд) мен доктриналды сопылықтың хронологиялық шекарасын ажырату қиын. Бұл мақалада ерте Ислам дәуiрiндегi аскетизмнен доктриналды сопылыққа өту мәселесi қарастырылады. Аскетизмнiң мистицизмге ұласуы сөз болады. Зухд терминiне жан-жақты анықтама берiледi. құдайды танудың жаңа жолдарының табылуы дiни философияда үлкен серпiн туғызды. Исламның алғашқы ғасырларындағы аскеттер iлiмi (зухд) мен суфизм сабақтастығын зерттеу - аскеттiктiң мұсылмандық мистицизмге эволюциялық жолмен айналуын да қамтиды. Сонымен қатар аскетизм мен доктриналды сопылықтың көзге көрiне бермейтiн айырмашылықтары да баяндалған. Аскеттердiң Құдай тануының кейбiр методтарын қабылдай отырып, кейiнгi сопылар осы салада тың жаңалықтар ашты. Құдайға ғашық бола отырып, Оның адамға риза болу, сүю мүмкiндiгiн сезiну мистицизмдегi адамның дәрежесiн жаңа сатыға көтердi.