Ирвиндегі Калифорния университетінің (UC Irvine) ғалымдары көздің тор қабығындағы маңызды май қышқылдарын қалпына келтіру арқылы жасқа байланысты көру қабілетінің төмендеуін кері қайтарудың жаңа әдісін ұсынды. Бұл тәсіл ELOVL2 деп аталатын «қартаю генін» нысанаға алуға негізделген.
ELOVL2 — «өте ұзын тізбекті май қышқылдарын ұзартушы ақуыз 2» деп аталатын фермент, ол қартаюдың белгілі биомаркері ретінде белгілі. Бұған дейінгі зерттеулер көрсеткендей, бұл фермент белсенді болмаған жағдайда көру қабілеті төмендейді. UC Irvine медицина мектебінің Роберт М. Брунсон атындағы Трансляциялық көру зерттеулері орталығының қызметкері Марта Сковронска-Кравчиктің айтуынша, алдыңғы тәжірибелерде ELOVL2 белсенділігін арттыру тышқандардың көзіндегі омега-3 май қышқылы — докозагексаен қышқылының (DHA) деңгейін көбейтіп, олардың көру қабілетін жақсартқан.
Алайда жаңа зерттеу ELOVL2 ферментіне тәуелді болмай-ақ ұқсас нәтиже алудың жолдарын іздеуге бағытталды. Адам қартайған сайын липидтік алмасудағы өзгерістер салдарынан көздің тор қабығындағы өте ұзын тізбекті көпқанықпаған май қышқылдарының (VLC-PUFA) мөлшері азаяды. Бұл көрудің әлсіреуіне және жасқа байланысты макулодистрофияның (AMD) дамуына себеп болуы мүмкін.
Ғалымдар егде тышқандарға белгілі бір полиқанықпаған май қышқылын енгізгенде, олардың көру қабілеті жақсарған. «Бұл — липидтік инъекцияны емдеу тәсілі ретінде қолдануға болатындығын дәлелдейтін маңызды нәтижелер», — дейді Сковронска-Кравчик. — «Маңыздысы — дәл осындай әсерді біз DHA енгізгенде байқамадық». Бұған қоса, басқа зерттеулер де DHA-ның AMD-ның дамуын баяулатудағы тиімділігіне күмән келтірген.
Сонымен қатар, ғалымдар ELOVL2 ферментінің кейбір генетикалық варианттары AMD-ның тез дамуына әсер ететінін анықтады. «Енді бізде ауру мен қартаю процесі арасындағы нақты генетикалық байланыс бар», — дейді Сковронска-Кравчик. — «Бұл бізге көру қабілетінің нашарлау қаупі жоғары адамдарды ерте анықтауға мүмкіндік береді».
Мұндай жаңалықтар болашақта тек емдеу әдістерін ғана емес, сонымен бірге көру қабілетінің төмендеуінің алдын алуға бағытталған нысаналы профилактикалық шараларды да дамытуға жол ашады.
Дереккөз: https://www.sciencedaily.com/releases/2025/10/251014014307.htm
Фото: Istock