Қазақстан ғылымы

Физиктер алдағы онжылдықта ежелгі қара құрдым жарылуы мүмкін деп болжады

12.09.2025

35

Массачусетс университетінің (Амхерст) физиктері алдағы онжылдықта қара құрдымның жарылу ықтималдығы 90%-дан жоғары екенін анықтады. Ғалымдардың айтуынша, егер мұндай оқиға болса, оны қазіргі замандағы жерүсті және ғарыштық телескоптар тіркей алады. Зерттеу нәтижелері Physical Review Letters (PRL) журналында жарияланды.

Мұндай жарылыс ешқашан бақыланбаған, бірақ теориялық тұрғыда болжанған «алғашқы қара құрдымның» (АҚҚ) бар екендігін дәлелдер еді. Олар 13,8 миллиард жыл бұрын Үлкен жарылыстан кейін бір секундқа жетпейтін уақытта пайда болуы мүмкін. Сонымен қатар, мұндай жарылыс барлық субатомдық бөлшектің толық каталогын берер еді: белгілі (электрондар, кварктар, Хиггс бозондары), болжамды (қараңғы материя бөлшектері), тіпті ғылымға мүлдем беймәлім түрлерін де қамтитын. Бұл адамзаттың ежелгі сұрақтарының бірі — «бәрі қайдан пайда болды?» — дегенге жауап табуға мүмкіндік береді.

«Алдағы 10 жылда АҚҚ жарылысына куә болу мүмкіндігі 90%-ға дейін жетеді деп сенеміз», — дейді зерттеудің авторларының бірі Эйдан Саймонс. 

Ғалымдар бұрынғы қара құрдымдардың электр заряды туралы жорамалдарды қайта қарастырған. Егер қалыпты қара құрдымдар зарядсыз болса, алғашқы қара құрдымдар аздаған «қараңғы электр зарядына» ие болуы мүмкін. Бұл оларға соңғы жарылысқа дейін уақытша тұрақтылық береді.
Барлық белгілі эксперименттік деректерді ескере отырып, мұндай жарылыстар бұрынғыдай 100 мың жылда бір рет емес, шамамен 10 жылда бір рет орын алуы ықтимал екені белгілі болды. 

Зерттеушілер мұның дәл осы онжылдықта болатынына кепілдік бермесе де, бүкіл ғылыми қауымдастықты осындай оқиғаға дайын болуға шақырады. Себебі ол физиканы түбегейлі өзгертіп, Әлем тарихын қайта жазуға мүмкіндік береді.

Дереккөз: https://www.sciencedaily.com/releases/2025/09/250911073145.htm
Фото: AI/ScienceDaily.com

«« | »»
Соңғы жаңалықтар