Ғалымдар неге қарт адамдар тұмаумен ауырған кезде қатты зардап шегетінін анықтап, бұл қауіптің алдын алуға көмектесетін жаңалық ашты.
PNAS журналында жарияланған жаңа зерттеуде мамандар қарт адамдарда липид алмасуы мен қабыну процесіне қатысатын аполипопротеин D (ApoD) деп аталатын гликозилденген ақуыздың деңгейі жастарға қарағанда әлдеқайда жоғары болатынын тапты. Бұл организмнің вирусқа қарсы тұру қабілетін төмендетіп, аурудың ауыр өтуіне себеп болады.
Зерттеу тобы өкпеде жас ұлғайған сайын ApoD ақуызының шамадан тыс көбеюі инфекция кезінде тіндердің қатты зақымдануына және вирустарға қарсы қорғаныс қызметін атқаратын I типті интерферонның белсенділігінің төмендеуіне себеп болатынын анықтады.
Бұл ғылыми жұмыс Қытай ауылшаруашылық университеті, Ноттингем университеті, Қытай ғылым академиясының Микробиология институты, Қытай ауруларды бақылау және алдын алу ұлттық институты және Эдинбург университеті ғалымдарының халықаралық бірлескен зерттеуінің нәтижесінде жасалды.
«Қартаю – тұмауға байланысты өлім-жітімнің негізгі қауіп факторы. Бұдан бөлек, қазіргі таңда әлем халқы адамзат тарихында бұрын-соңды болмаған қарқынмен қартайып барады, бұл денсаулық сақтау жүйесіне де, экономикаға да үлкен қиындықтар тудырады. Сондықтан біз қарт науқастардың тұмау вирусымен жиі ауыр зардап шегуінің себебін анықтауымыз керек», – дейді Ноттингем университетінің Ветеринарлық медицина және ғылым мектебінің профессоры әрі мақала авторларының бірі Кин-Чоу Чанг.
Жаңа зерттеуде ғалымдар қартаю кезінде тұмау вирусы инфекциясының не себепті күштірек өтетінін түсіну үшін қартайған тышқандар үлгісін және донорлық адам тіндерінің үлгілерін зерттеген.
Олар ApoD-ты жасқа байланысты жасушалық фактор ретінде анықтады. Бұл фактор митохондриялардың (митофагия) кең көлемде бұзылуына әкеліп, иммундық жүйенің тұмау вирусына қарсы қорғаныс реакциясын әлсіретеді. Соның нәтижесінде вирус мөлшері артып, инфекция кезінде өкпе қатты зақымданады. Ал митохондриялар жасушаларда энергия өндіру үшін және қорғаныс интерферондарын іске қосу үшін аса маңызды.
Сондықтан ApoD егде жастағы адамдарды тұмау вирусының ауыр түрінен қорғау мақсатында терапиялық тұрғыдан нысанаға алынуы мүмкін. Бұл қартайған халық арасындағы аурушаңдық пен өлім-жітімді азайтуға елеулі әсер етер еді.
Профессор Чанг былай деп қосты: «Қазір ApoD-ты тежеу арқылы қарт адамдардың тұмаудан болатын сырқаттылық деңгейін жеңілдетуге мүмкіндік ашылып отыр».
Дереккөз: https://www.sciencedaily.com/releases/2025/09/250908175434.htm
Фото: Istock
