Жапониядағы Миэ университетінің ғалымдары CRISPR-Cas9 технологиясын пайдалана отырып, 21-хромосоманың артық көшірмесін алып тастау арқылы Даун синдромына себеп болатын генетикалық ақауды жою әдісін ойлап тапты, деп хабарлады KazInform.
Даун дертіне шалдыққан адамда 21-ші хромосоманың қосымша көшірмесі болады. Ол қалыпты жасушалық процестерді бұзып, адамның ақыл-ойының дамуы мен денсаулығында көптеген бұзылысты тудырады. Оның ішінде жиі кездесетіні – жүрек қызметінің бұзылысы, Альцгеймер дерті және ақыл-ой дамуының тежелуі.
Рётаро Хасидзумэ басқаратын Миэ университетінің ғалымдар тобы CRISPR-Cas9 құралы арқылы адам жасушаларынан артық хромосоманы таңдай отырып жоюға болатынын көрсетті. CRISPR-Cas9 арнайы ферменттің көмегімен ДНҚ-ның нақты бөліктерін кесу арқылы жұмыс істейді. Бұл зерттеуде ғалымдар CRISPR бағыттаушы молекулаларын тек артық 21-хромосоманы танитындай етіп құрастырды. Бұл процесс «аллель-арнайы редакциялау» деп аталады.
Ғалымдар алдымен зертханада өсірілген дің жасушаларын, кейін Даун синдромы бар адамнан алынған жетілген, дің емес тері фибробластарын редакциялаған. Екеуінде де артық хромосома көп жағдайда сәтті жойылды. Осыдан кейін түзетілген жасушаларда биологиялық функциялардың жақсаруы байқалды.
Алайда бұл ғылыми тәсіл мінсіз емес. Кейбір жағдайларда CRISPR қалыпты хромосомаларды да зақымдаған жағдай болған, бұдан жанама әсер болуы мүмкін. Осыған орай ғалымдар бағыттаушы молекулаларды тек артық 21-хромосомамен байланысатын етіп жетілдіру үстінде. Егер әдіс қауіпсіздігі мен сенімділігін дәлелдесе, оны регенеративті медицинада, мысалы, зақымданған тіндерді ауыстыру немесе қалпына келтіру үшін түзетілген дің жасушаларын қолданатын терапияларда қолдануға болады.
Дереккөз: https://kaz.inform.kz/news/daun-sindromi-zhapon-galimdari-artik-hromosomani-alip-tastau-tehnologiyasin-oylap-tapti-e02394/
Фото: Shutterstock
